Σήμερα το απόγευμα στις 18.45, το Πάντειο Πανεπιστήμιο αναγορεύει σε επίτιμο διδάκτορα τον Βαγγέλη Μπιτσώρη: για όσους τυχόν δεν τον γνωρίζουν, διακεκριμένος συγγραφέας, μεταφραστής, επιμελητής, διδάσκων. Σημειώνω επιγραμματικά ορισμένες οφειλές που του έχουμε (ή, αλλιώς, τα διαρκή μαθήματα που μας παρέδωσε υπήρξαμε-δεν υπήρξαμε μαθητές του).
- Η μετάφραση –και δη η φιλοσοφική- είναι κάματος, πολύπλευρη μάχη με το κείμενο, τις σημασιολογήσεις, τις έννοιες, τους υπαινιγμούς, τις (α)συνταξίες. Οι μεταφραστικές θεωρίες (για την ακρίβεια, ορισμένες όψεις από καθεμιά) χρησιμοποιούνται κατά περίπτωση σχεδόν στο σύνολό τους.
- Μπαίνεις τόσο βαθιά μέσα στα νοήματα του κειμένου που μεταφράζοντάς το από την άλλη γλώσσα, ώστε όταν τελειώσεις μπορείς πια να γράψεις ένα ολόκληρο βιβλίο/μονογραφία πάνω στο αρχικό.
- Πάνω απ’ όλα, η διασταύρωση των πηγών (ένα καλό μάθημα και για επίδοξους δημοσιογράφους). Κάθε υποσημείωση, κάθε φράση, κάθε βιβλιογραφική ένδειξη ελέγχεται διπλά και τριπλά, ει δυνατόν σε όλες τις γλώσσες που έχει εκδοθεί το βιβλίο. Η πολυγλωσσία είναι μια οδός που διαβαίνεις συν τω χρόνω θες δεν θες.
- Τα περιθώρια επάνω, κάτω, δεξιά, αριστερά, παντού έχουν φτιαχτεί από τους εκδότες και τους τυπογράφους για να τα γεμίσεις με σχόλια, συμφωνίες, αντιρρήσεις, περαιτέρω βιβλιογραφία.
- Ο Ντερριντά δεν είναι τόσο ακατανόητος όσο τον παρουσιάζουν, ούτε καν όσο πιθανώς επεδίωκε ο ίδιος να είναι.
- Η φιλοσοφία συνδέεται στενά με πεδία που εκ πρώτης όψεως οι «εξωτερικοί» δεν αντιλαμβάνονται· για παράδειγμα: επιστημολογία, θεωρία λογοτεχνίας, θεολογία.
- Η σημαντικότερη συμβολή της αποδόμησης είναι στην πολιτική και στη θεωρία δικαίου.
- Να ζεις σ’ ένα κόσμο από βιβλία. Το σημαντικότερο που μπορούν να σε διδάξουν είναι η ταπεινότητα.
Είθε τα ελληνικά πανεπιστήμια να τιμήσουν κι άλλους τέτοιους ανθρώπους.
*Ο Ιορδάνης Κουμασίδης διδάσκει στο ΕΚΠΑ
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα »Τα Νέα», 27/6/2023)
Οι Λέξεις και τα Πράγματα 